Qarshi mintaqaviy temir yo'l uzelining tashkil etilishi
Qarshi shahrida 1885-yilning 25-iyunida rus va buxorolik diplomatlar, elchilar ishtirokida Qashqadaryo, Surxondaryo hududlaridan temir yo‘l o‘tkazish haqida bitim imzolandi. 1913-yilga kelib Buxoro amirligi hududidan Kogon, Qarshi-G‘uzor, Kelif, Termiz shaharlari oralig‘ida quriladigan temir yo‘l loyihasi ishlab chiqildi. Kogon-Qarshi shaharlari o‘rtasida 157 kilometrlik masofada 1914-yilda qurib tugallanishi lozim bo‘lgan yo‘l edi. Loyiha bo‘yicha Kogon-Qarshi temir yo‘lida beshta eng yirik bekat (Amirabod, Qarovulbozor, Muborak, Koson) va bir nechta razyezdlar qurilishi rejalashtirildi. 1917-yilning boshida Qarshi-Termiz-Kelif shaharlari o‘rtasida loyiha ishlari amalga oshirildi. Qarshi-Kitob oralig‘ida 122 kilometrlik masofa 1914-1917 yillarda qurib ishga tushirilishi mo‘ljallangan edi. Bu shaharlar orasida G‘uzor, Qamashi, Yakkabog‘ va Kitob temir yo‘l stansiyalari bir qancha razezdlar qurilishi rejalashtirilgan edi. Kogon-Qarshi-Termiz, Qarshi-Kitob temir yo‘l qurilishini amalga oshirishda Kogon temir yo‘l stansiyasining xizmatlari katta. 12-noyabr 1914-yilda temir yo‘l Qashqadaryo viloyatining Qarshi shahriga yetib keldi. 1966-yildan boshlab Samarqand-Qarshi temir yo‘lini qurishga kirishildi va 1970-yilning may oyida tugatildi. 1976-yilda Qarshi temir yo‘l tarixida ikkinchi marotaba temir yo‘l bo‘limi tashkil qilindi. Uning boshlig‘i qilib Aleksandr Andreevich Pak tayinlandi. Qarshi temir yo‘l bo‘limiga 1979-yildan 1983-yilgacha Normat Ermetov boshliqlik qilgan.
O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.A.Karimovning 1992-yilning 1-yanvaridagi farmoniga asosan Turkmaniston temir yo‘li tashkil etilishi munosabati bilan Qashqadaryo viloyati hududida temir yo‘l orqali yuk va yo‘lovchilarni tashishni boshqarish samaradorligini ta'minlash maqsadida O‘rta Osiyo temir yo‘llarining Qarshi bo‘limi tashkil etildi. Bu bo‘limning uchinchi marotaba qaytadan tashkil topishi edi. 1994-yilning 7-noyabrida O‘zbekiston Respublikasi hududida “O‘zbekiston temir yo‘llari” davlat-aksionerlik temir yo‘l kompaniyasi sobiq O‘rta Osiyo temir yo‘l uchastkalari negizida tashkil topdi. Kompaniyaning raisi etib N.E.Ermetov tayinlandi. Kompaniya 5 ta bo‘lim (Toshkent, Farg‘ona, Buxoro, Orolbo‘yi, Qarshi va Xorazm) yo‘lovchilar va yuk tashish direksiyasidan iborat edi. Qarshi temir yo‘l bo‘limi tashkil topganidan keyin uning hududlari 2 ta viloyat territoriyasidan tuzildi. Shuningdek bu bo‘lim ixtiyoriga Samarqand, Buxoro viloyatlari hududlaridagi temir yo‘llarning va korxonalarning bir qismi berildi. Bo‘limda besh ming kishi mehnat qilgan. Uning ixtiyoriga 22 stansiya va razezdlar kirgan. Temir yo‘l bo‘limiga 700 km dan ko‘proq temir yo‘llar kirgan. Bo‘lim boshlig‘i etib To‘ychiev Abdulla Azizovich tayinlandi. Stansiyalar (Muborak, Serniy zavod, Koson, Qashqadaryo, Qarshi, Sho‘rtan, G‘uzor, Qamashi, Yakkabog‘, Tanxoz, Kitob, Nishon, Jayron, Gumbaz, Ulus, Jom, Ayratam, Alato‘n, Neguz) razezdlar (149, 148, 146, 151, 154, Dasht), korxonalar lokomotiv depo, vagon depo, aloqa va ishorat, elektr ta'minot, 2ta yo‘l ta'mirlash korxonalari, avtobazalar, material omborxonalari Qarshi bo‘limi ixtiyoriga berildi. 1994-yilda Qarshi temir yo`lchilariga yangi zamonaviy 150 bemorga mo`ljallangan shifoxona qurildi, 1995-yilda Yakkabog‘ tumanida Chillabulog‘ dam olish maskani qurildi, Qarshi bo‘limida temir yo‘lchilarni sog‘lomlashtirish markazi qurilib ishga tushirildi. 1998-yilda Qarshi-Talimarjon uchastkasida Kengsoy stansiyasi qurilib ishga topshirildi.
2002-yil DATK “O‘zbekiston temir yo‘llari” tashkil qilindi va tarkibida Qarshi MTU tashkil etildi, MTU rahbari Arslonov Ibodullo G‘ulomovich etib tayinlandi. Yangi yil arafasida O‘zbekiston ahli va yurtimiz mehmonlari uchun yana bir qulaylik yaratildi. “O‘zbekiston temir yo‘llari” davlat-aksiadorlik temir yo‘l kompaniyasi Toshkent-Qarshi yo‘nalishlarida “Nasaf” deb nomlangan va barcha qulayliklar muhayyo etilgan tezyurar ekspress poezdi qatnovi 25-dekabr 2010-yilda yo‘lga qo‘yildi. 5-yanvar 2012-yil O‘zbekiston Respublikasi Prizidentining PP-1676 sonli qarori bilan 2012-2016 yillarda Maroqand - Qarshi temir yo‘l uchastkasida elektropoezdlar harakatlanishi yo‘lga qo‘yildi, natijada 2016-yil 5-sentyabrda tezyurar “Afrosiyob” yo‘lovchi poezdining Toshkent-Samarqand-Qarshi yo‘nalishida doimiy qatnovi yo‘lga qo‘yildi.
2017-yil “Qarshi-Kitob” yo‘nalishida ilk bor elektrovoz hamda “Afrosiyob“ zamonaviy elektropoezdini harakati yo‘lga qo‘yildi. Ushbu yo‘nalishda vokzallar yangidan qurilib, stansiyalar rekonstruksiya qilindi. Shuningdek, 2 ta ko‘prik, 20 ga yaqin sun'iy inshootlar bunyod etildi. Qurilish ishlariga 100 ga yaqin zamonaviy texnikalar, 300 nafardan ziyod tajribali mutaxassislar jalb qilindi. E'tiborli jihati shundaki, soha energetiklari tomonidan loyiha doirasida rejalashtirilgan 94 km. masofaga temir beton ustunlari o‘rnatish, ularga konsollar ilish, kontakt simlari tortish kabi barcha ishlar to‘liq yakunlandi. Bundan tashqari, o‘tgan vaqt mobaynida 1 ta nim tortish stansiyasi ham qurib ishga tushirildi. Texnik sinovlar muvaffaqiyatli o‘tkazilgan Qarshi-Kitob temir yo‘l liniyasi 2018-yil 30 avgust kuni foydalanishga topshirildi. Qashqadaryo iloyatiga qatnovchi "Afrosiyob" poezdi Qarshi shahri orqali ilk bor Shahrisabzga yetib bordi. Bugungi kunda barcha qulayliklarga ega Qarshi shahrining ko‘rki bo‘lib 4 qavatli 66 xonali Qarshi mintaqaviy temir yo‘l uzeli unitar korxonasining yangi ma'muriy binosi qad rostlab turibdi.
